Soba Zehirlenmesi

[Mc Zindan Ankara Style]

Karbon monoksit renksiz, tatsız, kokusuz, yanıcı,
zehirli bir gazdır. Duvarlardan bile sızabilir. Vücuda solunum yolu ile
girer. Karbon monoksit vücutta parçalanmaz, solunum yoluyla dışarı
atılır. Karbon monoksit zehirlenmeleri sıklıkla kapalı bir ortamda
meydana gelen yanma sırasında olur (bacası çekmeyen şofben, soba, ocak
gibi) ayrıca karbon monoksidin kullanıldığı veya üretildiği iş
kollarında da meydana gelebilir. Solunum zehiri olan karbon monoksitle
meydana gelen zehirlenmelerde kısa süre içerisinde tıbbi müdahele
yapılmazsa, zehirlenemeler ölümle sonlanabilir.
Tehlike kaynakları
- Kapalı ortamda meydana gelen yanmalar (açık ocaklar, bacası çekmeyen soba - şofbenler, bacasız gaz sobaları gibi).
- Isıtma amacıyla kullanılan her tür soba ve ocakta (havagazlı, linyitli, kok kömürlü v.b.) yanma sırasında oluşur.
-
Karbon monoksit, havagazı ve jeneratör gazlarının bileşiminde bulunur.
Ayrıca kokhane gazlarında, yangın ve patlamalarda çıkan dumanlarda
vardır.
- Motorların ekzos gazlarında vardır (benzinli motorlarda
çok, di esel motorlarında daha az.). Özellikle kapalı garaj, park
binaları, feribotlar, motor onarım ve bakım işlikleri bu bakımdan
tehlikelidir. Ayrıca:
- Yanlış yapılmış ve defektli her tür ısıtma sistemleri,
- Açık ocaklar,
- Karbon monoksitli gazların üretimi, dağılımı, kullanımı,
- Tünel, maden ocağı gibi yerlerdeki yangın ve patlamalar,
- Kimya endüstrisinde karbon monoksit kullanılan işlemler, başlıca tehlike kaynaklarıdır.
Etki Şekli
Karbon monoksidin zehirli etkisi
hemoglobine (Hb) (kanda oksijen taşıyan eritrositlerin (kırmızı kan
hücrelerinin) içeriğinde bulunan bir madde) oksijene göre çok daha
fazla bağlanmasından kaynaklanır. Ortaya çıkan karboksihemoglobin
(CO-Hb) hipoksemiye neden olur. Bu birleşme geri dönüşümlüdür, yani
ayrılabilir.
Karbon monoksidin hemoglobine olan bağlanma
kapasitesi, oksijeninkinden ortalama 300 kez daha güçlüdür. CO-Hb
bileşiminin tüm vücut genelindeki durumu zehirlenmenin derecesini
belirler. Bu da şu etkenlere bağlıdır:
- Soluk alma havasındaki CO konsantrasyonu,
- Solunum dakika hacmi, etki süresi,
- Hemoglobin miktarı.

Zehirlenme (Akut)
Hemoglobinin % 20si CO-Hbe dönüştükten sonra belirtiler giderek şiddetlenir:
- başağrısı
- baş dönmesi
- bulantı, kusma,
- taşikardi ve kan basıncı yükselmesi,
- bazen pektanjinöz yakınmalar,
- kulak çınlaması,
- dalgınlık,
- genel bitkinlik,
- apati,
- bazen kas kranpları,
- cildde kiraz kırmızısı renk,
- bilinç kaybı (% 50 CO-Hb oluşumunda),
- Ölüm (% 60-70 CO-Hb oluşumunda)
Kronik Sağlık Bozukluğu
Düşük miktarlarda uzun
süre maruziyete bağlı zararları öncelikle merkezi sinir sistemi ve
kalpte ortaya çıkar.Dar anlamda kronik karbon monoksit zehirlenmesi
tartışmalıdır. Ne var ki, yinelenen, az miktarda, ancak uzun süreli
maruziyetlerde, psikolojik ve sinirsel bozukluklar ortaya çıkmaktadır.
Akut zehirlenmelerinin bıraktığı sekeller de bunlara katılabilir.
- Uyku, bellek bozuklukları, parkinsonizm,
- görme ve konuşma bozuklukları,
- kalpte aritmiler, miyokard zararları.
Özel Laboratuvar Testleri
Kanda
karboksihemoglobin (normalde kandaki Hbnin % 1i COHbdir, sigara
içenlerde % 10a kadar saptanabilir, tolere edilebilen üst sınır: % 20,
eksitus: % 60-70)
Solunum (dışarı verilen) havasında karbon monoksit.
İlk Yardım
- kazada yerinden uzaklaştırma, temiz havaya çıkarılmalıdır
- suni solunum,
- gerekirse entubasyon,
- oksijen verilir
- solunum ve dolaşıma yardımcı ilaçalr verilir,
- hasta sıcak tutulmalıdır.
Suni solunum ve gerekirse kalp masajı uzun süre yapılmalıdır.

Karbon monoksitle ilgili bazı teknik bilgiler:
Formülü : CO
Rölatif Molekül ağırlığı : 28,1
Kaynama noktası : -191,5C
Ergime noktası; : -205°C
Yoğunluk (0°C) : 1,25 g/It.
Buhar yoğunluğu (hava = 1) : 0,97
MAK değeri: 50 ppm (sm3/m3)= : 55 mg/m3