İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı

[Mc Zindan Ankara Style]

A. SÖZLÜ DÖNEM
Sözlü Dönemin Özellikleri
Sözlü Dönem Ürünleri
Koşuk
Sagu
Sav
Destan
İlk Türk Destanları

B. YAZILI DÖNEM
Yenisey Kitabeleri
Göktürk Kitabeleri
Dini Eserler



İslâmiyet’ten önceki Türk Edebiyatı, Türklerin Orta Asya’da yaşadıkları
devirlerde bütün Türk boyları arasında müşterek ve büyük bölümü sözlü
olan edebiyattır.

İslâm öncesi Türk edebiyatı ulusal bir edebiyattır; nazım şekil ve türleriyle kullanılan ölçü tamamen millîdir.

Bu dönem edebiyatı, İslâmiyet’in kabul edilmesinden sonra oluşmaya
başlayan yeni edebiyat anlayışına kadar devam etmiş, hatta etkisi daha
sonraki dönemde de görülmüştür.


İslâm öncesi Türk edebiyatı sözlü dönem ve yazılı dönem olmak üzere ikiye ayrılır.




A. Sözlü Dönem ( ?-8. yy.)

Türklerin henüz yazıyı kullanmadıkları dönemdir. Yani başlangıçtan 8. yüzyıla kadar olan dönemdir.

Bu dönem ürünleri tamamen sözlüdür ve genellikle şiir şeklindedir.

Bazı ürünlerin bazıları günümüze kadar gelmiştir.





Sözlü Dönemin Özellikleri

Ø Bu döneme ait yazılı eser yok denecek kadar azdır.

Ø Bu dönemde Türkler, göçebeliğe dayanan günlük hayatlarında ve
özellikle düzenledikleri törenlerde (sığır: av töreni; şölen:
ziyafetler; yuğ: ölüm töreni) bir araya geldiklerinde “ozan”, “kam”
veya “baksı” denilen şairler “kopuz” denilen saz eşliğinde “koşuk”lar
ve “sagu”lar söylerlerdi.

Ø Bu şiirler (sagu, koşuk, destan) hece ölçüsüyle söylenen ve yarım kafiye kullanılan şiirlerdir.

Ø Anlatım söze dayanır.

Ø Düşünce ve hayaller şiirle anlatılmıştır.

Ø Nazım biçimi dörtlük, vezin hece veznidir.

Ø Yarım kafiye kullanılmıştır.

Ø Dil sadedir.

Ø Bu ürünler düzenlenen törenlerde (sığır: av töreni; şölen: ziyafetler; yuğ: ölüm töreni) ortaya çıkmıştır.

Ø Şiirler kopuz denilen saz eşliğinde söylenir.

Ø Daha çok somut konular işlenmiştir.

Ø Kahramanlık, savaşlar, tabiat ve aşk konuları işlenir.

Ø Şairlere ozan, kam, baksı, oyun, şaman gibi adlar verilir.