Göktürk Kitabeleri-Yazıtları ve Özellikleri

[Mc Zindan Ankara Style]

Tonyukuk Anıtı
720 yılında Göktürk devleti veziri Tonyukuk adına dikilmiştir. Kitabede
Tonyukuk, anılarını ve dönemin tarihini anlatmıştır. Anlatımda,
atasözlerine bolca yer verilmiştir.


Kültigin Anıtı
732 yılında dikilen anıt Yolluğ Tigin tarafından yazılmıştır. Anıtta Kültigin’in ölümü ve yas töreni anlatılmıştır.

Kültigin Anıtlarının Türkiye Türkçesi ve Göktürk Türkçesi İle Açıklaması


Bilge Kağan Anıtı
735 tarihini taşır. Bilge Kağan’ın yiğitlikleri ve Türk milletine
iletmek istediği mesajlar anıtın içeriğini oluşturur. Bu anıt da Yolluğ
Tigin tarafından yazılmıştır.






Göktürk (Orhun) Kitabelerinin Özellikleri

Ø Türklerin ilk yazılı eseridir.

Ø Doğu Göktürklerin tarihine ışık tutar.

Ø Söylev türünde yazılmıştır.

Ø Oldukça gelişmiş ve işlenmiş bir dil kullanılmıştır.

Ø Türk dilinin gelişmişlik düzeyine ilişkin etraflı bilgiler edinilebilir.

Ø Hem dinî hem de din dışı konular işlenmiştir.

Ø Tarih, coğrafya ve edebiyata kaynak olacak niteliktedir.

Ø Türk tarihini, toplumun yaşam biçimini, dünyaya bakış tarzını ortaya koyar.

Ø Kitabelerde idarecilerin ve sultanların halkı aydınlatması, yaptıklarının hesabını halka vermesi söz konusudur.

Ø Kitabeleri Strahlenberg bulmuş, 1893’te Wilhelm Thomsen okumuştur.

Ø Bir yüzleri Göktürk alfabesiyle, diğer yüzleri Çince yazılmıştır.


Dinî Eserler

İslâm öncesi Türk edebiyatı yazılı eserleri arasında, Uygur alfabesiyle
yazılmış olan çeviri dinî eserler de sayılabilir. Bunlar Mani ve Buda
dinlerine ait eserlerdir.